Afdrukken

- "Buitengewoon onverstandig en vreemd", noemt hoogleraar rechtssociologie Ashley Terlouw van de Nijmeegse Radboud Universiteit het achterhouden van het veelbesproken discriminatierapport door de gemeente Arnhem. Transparantie is in dit soort gevallen 'het allerbelangrijkste', meent zij.

Op verzoek van Omroep Gelderland keek Terlouw, die gespecialiseerd is in discriminatie, naar de kwestie waarbij het rapport dat discriminatie aantoont jarenlang in de la verdween.

Wethouder Jan van Dellen droeg daarbij aan dat er kritiek is op de onderzoeksopzet. Maar over professor Hans Siebers van de Universiteit van Tilburg die het onderzoek deed, is Terlouw duidelijk. "Ik ken hem als een goede onderzoeker, dus dat is vast goed gegaan."

De Universiteit van Tilburg deed in 2018 onderzoek naar discriminatie binnen het personeelsbeleid van de gemeente Arnhem. Dat toonde onder meer aan dat sollicitanten met een niet-westerse achtergrond minder kans maken op een baan. De gemeente besloot die resultaten niet naar buiten te brengen. Maar dat gebeurde toch, nadat ChristenUnie-raadslid Nathalie Nede er vragen over ging stellen.

Zie ook: Het Arnhemse 'discriminatieschandaal': wat weten we tot nu toe?

Het lijkt er volgens Terlouw meer op dat de gemeente, na zelf te hebben ingestemd met het onderzoek, de onwelgevallige informatie 'ineens niet meer wilde weten'.

'Bijzonder dat het om gemeente gaat'

Dat organisaties in de ontkenning gaan bij beschuldigingen van discriminatie komt in de praktijk vaker voor, weet de hoogleraar. "De eerste reactie is altijd: wij discrimineren niet. Dan gaan de hakken in het zand. Het wordt ervaren als een ernstige aanval."

Dat het hier om een gemeente gaat, maakt het volgens Terlouw toch een 'bijzonder geval'. "Meestal valt met overheidsorganisaties nog best goed te praten."

'Leidt tot meer problemen'

Arnhem had zijn verantwoordelijkheid moeten nemen, vindt Terlouw. "Ze hadden de resultaten kunnen erkennen en ermee aan de slag gaan. Bovendien kon de gemeente toch wel nagaan dat het achterhouden van deze informatie tot veel meer problemen zou leiden."

Woensdagavond moeten de verantwoordelijk wethouders Jan van Dellen en Martien Louwers zich over de affaire verantwoorden aan de gemeenteraad. Terlouw hoopt dat de discussie niet alleen zal gaan over het al dan niet openbaar maken van het rapport, maar dat er ook naar het onderliggende probleem van de discriminatie wordt gekeken.

'Opzettelijk racisme, komt minder voor'

Want racisme is volgens de rechtssocioloog een 'hardnekkig probleem'. "Als het niet meer richting de ene groep is, dan komt de volgende wel. Meestal treft het vooral de laatste nieuwkomers." Discriminatie kan komen door onwetendheid of angst of er is sprake van opzettelijk racisme, legt Terlouw uit. "Maar dat laatste komt minder voor en aan die eerste twee, is best iets te doen."

"Het lastige van discriminatie is dat het moeilijk is aan te tonen," vervolgt Terlouw. "Normaal geldt in het recht: wie iets stelt, moet dat bewijzen. Maar als je wilt aantonen dat jij minder verdient dan je mannelijke of witte collega’s voor hetzelfde werk, is dat moeilijk omdat je vaak alleen je eigen salaris kent. En bij belediging, heb je niet altijd een apparaatje bij je om dat op te nemen."

Daarom is er in de rechtspraak een zogeheten 'verlichte bewijslast' als het om discriminatie gaat, legt Terlouw uit. "Wie stelt dat hij is gediscrimineerd moet feiten aanvoeren die onderscheid kunnen doen vermoeden. Dan is het aan de wederpartij om te bewijzen dat hij niet heeft gediscrimineerd." En het rapport van professor Siebers doet waarschijnlijk wel vermoeden dat de gemeente Arnhem discrimineert, stelt Terlouw.

Reactie Siebers

Zelf trekt Siebers zich voor nu liever terug uit het publieke debat. "Het gaat in de huidige politieke en bestuurlijke discussie allang niet meer over de kwestie die wij onderzocht hebben in 2018. Het ging ons om het onderwerp discriminatie zelf. Daarbij hebben we ons strikt laten leiden door richtlijnen van wetenschappelijk onderzoek. Wij hebben daar op dit moment niets aan toe te voegen."

'Cultuurverandering noodzakelijk'

Volgens Terlouw moet er een flinke cultuurverandering op gang komen binnen de gemeente Arnhem. "Ze moeten zelf willen weten wat hier achter zit. Daarvoor moeten de nodige gesprekken gevoerd worden." Of het opstappen van de wethouders daarvoor ook nodig is? "Daar wil ik geen uitspraken over doen. Dat is aan de gemeenteraad."

Deel dit artikel